Mae bio-olosg yn destun llawer o ymchwil a thrafodaeth am ei botensial ar gyfer atafaeliad carbon a'i allu i wella ffrwythlondeb pridd ac iechyd planhigion. Mae'r deunydd organig du, carbon-gyfoethog hwn wedi'i ddefnyddio ers miloedd o flynyddoedd gan bobl. Mae bellach wedi dod yn ôl i'r chwyddwydr am ei briodweddau unigryw a dyma ni'n ei roi yn ein 'sbotolau amaethyddol!
Rydym yn cynnal 8 gweithdy ar draws Sir Benfro yn ystod gwanwyn a haf 2023 fel rhan o’r prosiect Rhostir a Gwrychoedd. Darllenwch ymlaen i ddarganfod beth yw bio-olosg a sut gallwch chi gymryd rhan.
Beth yw Biochar?
Mae bio-olosg yn sylwedd tebyg i siarcol a wneir trwy losgi deunydd organig (a elwir hefyd yn fiomas) mewn proses a reolir gan ocsigen isel a elwir yn pyrolysis. Gellir ei wneud o bron unrhyw ddeunydd organig (arising, malurion, brigau, tail, sglodion pren ac ati) a dyna pam ei fod yn opsiwn gwych ar gyfer defnyddio 'gwastraff gwyrdd' o'ch tir mewn ffordd gynhyrchiol a chadarnhaol.
Un o nodau Rhos a Gwrychoedd yw cynyddu gwerth cynefinoedd bywyd gwyllt a'r fioamrywiaeth a gynhelir ganddynt. Rydym yn argymell cynaeafu biomas ar raddfa fach a chadw safleoedd ar gyfer bioamrywiaeth. Cynhyrchu bio-olosg yw un o'r ffyrdd yr ydym yn gweithio ar hyn.
Sut y gellir ei ddefnyddio?
Cymwysiadau amaethyddol cyffredin bio-olosg yw:
Ffrwythlondeb y pridd a diwygiad.
Gwelliant slyri.
Bwyd anifeiliaid.
Storfa garbon.
Hidlo dŵr.
Beth yw manteision bio-olosg?
Gall bio-olosg ddarparu'r buddion canlynol:
Gwella ffrwythlondeb pridd a chynnyrch cnydau.
Gostyngiad mewn costau trwy ddefnyddio cynhyrchion 'gwastraff' sydd ar gael yn hawdd i'w taenu ar y safle (ffrwythlondeb y pridd, porthiant anifeiliaid ac ati)
Gwell cadw dŵr a draenio.
Gostyngiad yn asidedd y pridd.
Arsugniad llygryddion pridd.
Gostyngiad mewn maetholion ffo.
Gwell gludedd a llai o arogl slyri.
Cynnydd mewn ymwrthedd i glefydau planhigion.
Dal a storio carbon.
Lleihau amonia, ac felly allyriadau nwyon tŷ gwydr, o anifeiliaid sy'n cael eu bwydo â bio-olosg.
Sut mae'n wahanol i siarcol?
Gwneir bio-olosg ar dymheredd llawer uwch na siarcol gan ddefnyddio'r dull pyrolysis modern. Mae'r dull hwn yn defnyddio'r gwres a ryddheir o hylosgiad nwyon i hwyluso pyrolysis ac mae'n llawer cyflymach ac yn llai mwg na chynhyrchu siarcol. Mae bio-olosg yn fandyllog iawn, mae ganddo arwynebedd llawer mwy na siarcol a pH gwahanol.
Ystyrir bod cynhyrchu bio-olosg yn dechnoleg allyriadau negyddol gan ei fod yn helpu i leihau allyriadau nwyon tŷ gwydr ac yn atafaelu carbon, ond nid yw cynhyrchu siarcol yn gwneud hynny. Defnyddir siarcol yn bennaf fel tanwydd tra bod gan fio-olosg lawer o gymwysiadau sy'n sicrhau bod y carbon yn parhau i gael ei atafaelu tra'n ddefnyddiol at ddibenion tir ac amaethyddol.
Beth sy'n digwydd mewn gweithdy bio-olosg?
Cynhelir gweithdy bio-olosg rhwng 10am a 3pm. Yn yr amser hwnnw rydyn ni'n rhoi cyflwyniad i chi i fio-olosg ac yn llosgi bio-olosg go iawn mewn odyn Kon Tiki! Mae'r gweithdy yn cwmpasu:
Beth yw biochar
Manteision bio-olosg a sut i'w ddefnyddio
Sut mae biochar yn cael ei wneud
Sut mae bio-olosg yn cael ei 'frechu' ar gyfer newid pridd
Mae'r gweithdai yn yr awyr agored ac yn cynnwys tasgau ymarferol, megis paratoi stoc porthiant (tanwydd) a chynnal y llosgi, a gwybodaeth i roi gwell dealltwriaeth i chi o sut y gall bio-olosg eich helpu.
Gallwch ddod â'ch porthiant eich hun i'w ychwanegu at y llosgi a gallwch fynd â bio-olosg wedi'i frechu i'w brofi ar eich gardd, tir neu fferm.
Cynhelir y gweithdai mewn gwahanol safleoedd o amgylch Sir Benfro. Mae'r dyddiadau isod yn ddigwyddiadau sydd wedi'u cadarnhau ond gwiriwch ein hadran 'Beth Sydd Ymlaen' ar dudalen we Heath & Hedgerow neu ein Facebook a Tocyn am ddyddiadau yn y dyfodol!
☆ Dydd Gwener 31 Mawrth yn Swn y Coed (Hendy-gwyn ar Daf)
☆ Dydd Mercher 12fed Ebrill ym Mharc y Dderwen (Llangoman)
☆ Dydd Mercher 24 Mai yng Ngwinllan Hebron (Hebron)
Hoffech chi gynnal gweithdy bio-olosg?
Mae gennym argaeledd o hyd i gyflwyno arddangosiadau bio-olosg ledled Sir Benfro. Os oes gennych ddiddordeb mewn cynnal llosg, a bod gennych rai deunyddiau ar y safle, cysylltwch â Beccy i gael gwybod mwy.
Gellir cysylltu â Beccy ar beccy@cwmarian.org.uk.